Kurumsal Mimari ve BT Hizmet Yönetimi

Kurumsal Mimari ile ITSM olarak adlandırılan BT Hizmet Yönetimi'nin nasıl birbirlerini desteklediği ve yakınsadığına dair bilgileri bu makalemizde sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Kurumsal Mimari Nedir?

Kurumsal Mimari, bir kurumun mimarisine, diğer bir deyişle kurumu meydana getiren bütün farklı öğelerin anlaşılması, kayıt altına alınması ve bunların aralarındaki ilişkilerin tespit edilerek yönetilmesine odaklanır. Bu öğeler insanlar, roller, iş süreçler, hizmetler, iş öğeleri, yazılımlar, veriler ve diğer teknoloji bileşenlerini içerir.

Kurumsal Mimari, bir işletmedeki bütün öğelerin daha sistematik ve güncel bir şekilde anlaşılmasını sağlayarak çok sayıda takımın belli bir amaca yönelik olarak birlikte ve daha verimli çalışmasını sağlar. Dijital dönüşüm projelerinin planlanması gibi stratejik konularla da ilintilidir.

Şekil 1: Kurumsal Mimarinin Katmanları

İşletmelerde kurumsal mimari çalışmalarından beklenen temel faydalar şunlardır:

• İş ve BT ortamlarının mevcut durumunun resminin (diyagramlar, tablolar vs.) çıkartılması

• Mevcut ve hedeflenen mimarilerin modellenmesi yoluyla dijital dönüşüm projelerinin desteklenmesi

• Gereksiz ve tekrarlanan (duplike) yazılımların ve donanımların tespit edilmesi

• Değer üretmeyen BT harcamalarının azaltılması

• BT ortamının karmaşıklığının azaltılması

• Risklerin tespit edilmesi ve azaltılması

BT Hizmet Yönetimi, ITSM Nedir?

BT Hizmet Yönetimi (ITSM) bir kurumun müşterilerine sunduğu bilgi teknolojileri hizmetlerini tasarlamak, planlamak, işletmek ve idamesini sağlamak amacıyla yürüttüğü faaliyetlerin bütününü kapsar. Amaç iş hedefleri ile BT hedeflerinin hizalanmasını ve BT biriminde yapılanların kurumun genel misyonunu desteklemesini, hatta iyileştirmesini sağlamaktır.

ITSM araçları BT hizmetlerinin yönetimine ilişkin süreçleri desteklerler ve merkezde çalışan bir iş akışı yönetimi modülüne dayalı olarak çalışırlar. Bu modül olaylar, hizmet talepleri, değişiklikler vb. öğeleri yönetir. ITSM yazılımları genellikle bir konfigürasyon yönetimi veritabanını (CMDB) da içerirler. Bu yazılımlar, hizmet sunumu süreçlerini destekleyen bir hizmet kataloğu ve hizmet destek süreçlerini destekleyen bir CMDB ile birlikte gelirler.

Şekil 2: ITSM'in, BT Hizmet Yönetimi'nin Genel Görünümü

ITSM ile Kurumsal Mimari Bağlantısı

ITSM ve Kurumsal Mimari bir araya geldiğinde insan, süreç, teknoloji ve bilgi eksenlerinde sinerji üretebilmektedir.

Şekil 3: BT Hizmet Yönetimi ile Kurumsal Mimari İlişkisi

ITSM’de hizmet seviyesindeki veriler ile uygulamaların birbirinden kopukluğu halinde mimari uzmanları tam ve bütünleşik bir BT yönetimi işlevini yerine getiremeyeceklerdir. Bu ve benzeri bilgi eksiklikleri veya jargonların farklılığı ITSM ve Kurumsal Mimari alanlarındaki çalışmaların planlanandan fazla zaman almasına ve sonuca ulaşmalarını zorlaşmasına yol açabilmektedir.

Bilgi teknolojilerine dayanan sistemleri verimli bir şekilde yönetebilmek ve iyileştirebilmek için hangi varlıkların bulunduğunu tam olarak bilmek zaruridir. Doğru ve güncel konfigürasyon verisine erişim kilit önemdedir. CMDB’de bulunan güncel bilgi sayesinde hizmetlerle ilgili etkilerin analizi, varlık yönetimi ve konfigürasyon yönetimine dair kararlar daha kolay verilebilir.

Buna ilaveten, ITSM ve Kurumsal Mimari araçlarının entegrasyonu hizmet yönetimi ile uygulama portföyünün yönetimi arasındaki sınırı ortadan kaldırır. Veri bir kez girilir ve ilgili sistemlere iletilir. Mimari aracında planlanan ve girilen uygulamalar ITSM aracına iletilirler; orada ITSM çerçevesi kapsamındaki bir iş hizmeti olarak çalışmaya başlarlar. ITSM aracının keşfettiği donanımlar ve yazılımlar ise Mimari aracına aktarılarak uygulamaların ilgili fiziksel BT bileşenleri ile bağlantısının kurulması sağlanmış olur. Bu da mimari uzmanlarının uygulama ve teknoloji ömür devri (life cycle) analizlerini rahatlıkla yapabilmelerini ve bunun uygulama ortamı üzerindeki etkilerini açıklığa kavuşturmalarını sağlar.

ITSM ile Kurumsal Mimarinin Benzerlik Gösteren ve Ayrışan Alanları

Kurumsal mimarinin kapsamında bir işletmedeki hem iş (süreçler, roller vb.) hem de bilgi teknolojisi öğeleri (uygulamalar, sunucular vb.) bulunur. Buna karşılık ITSM, BT’ye özgü bir hizmet ve süreç yönetimi çerçevesidir ve bilgi teknolojileri süreçlerini destekleyecek olan bir “en iyi uygulamalar kümesi” olarak tarif edilebilir.

Aşağıda da belirtildiği üzere ITSM ve Kurumsal Mimari çalışmalarının birlikte yürütülmesinin ve entegre edilmesi işletmelere çok sayıda fayda sağlamaktadır.

Kurumsal Mimari ile ITSM’in Birlikte İşletilmesinin Faydaları

Kurumsal Mimari ve ITSM çalışmalarının birlikte yürütülmesinin faydaları arasında şunlar sayılabilir:

• Efor tekrarından kaçınma: Aynı işlerin tekrar yapılmasının, aynı katalogların birden fazla sefer hazırlanmasının önlenmesi
  

• Yazılımların birlikte kullanımı: Birbiriyle entegre olan yazılımlar vasıtasıyla birlikte çalışma hem kurumsal süreçler ve hizmetler ile BT süreçleri ve hizmetlerinin tutarlı ve bütünleşik bir resminin çıkartılmasını sağlar.
  

• Dokümanların ve diğer çıktıların yeniden kullanılması: Mimarinin süreç çıktıları ITSM süreçleri için girdi olarak faydalıdır ve aynı durum tersi yönde de geçerlidir.
  

• Eğitim fırsatları: Hizmet yönetimi ve mimari takımlarının karşılıklı olarak eğitim alması sayesinde, iş birliğinin daha derin olur ve birlikte çalışma anlayışı gelişir.
  

• Kurumsal sinerji: Hedeflenen mimarinin ve hayata geçmesi planlanan hizmetlerin birlikte ve koordineli olarak hazırlanması ve implement edilmesi verimi arttırır.
  

• ITSM araçlarından alınan ömür sonu bilgileri ve bağımlılıklar sayesinde mimarlar daha doğru karar verirler, BT olaylarının ortaya çıkması riskini azaltır ve siber saldırılara karşı koruma sağlarlar.

Şekil 4: ITIL ile TOGAF'ın Ortaklaştığı ve Ayrıştığı Alanlar

ITSM’in Kendine Özgü Çıktıları

BT hizmetleri kataloğu, hizmetlerin her biri için hazırlanan SLA’ler ITSM alanının kendine özgü çıktıları arasındadır. Olay yönetimi, problem yönetimi, talep yönetimi süreçleri de yine BT hizmetlerinin yönetiminin kapsamındadır. Bunlar kurumsal mimari çalışmaları kapsamında girilmeyen konulardır.

Kurumsal Mimari Projelerinin Kendine Özgü Çıktıları

İş stratejileri ile BT mimarisi modellerinin ilişkilerinin kurulması, iş kabiliyetleri, çok katmanlı diyagramlar kurumsal mimari çalışmalarına özgüdür. BT Hizmet Yönetimi çerçeveleri ve araçları ise bilgi teknolojileri ve altyapı odaklı oldukları için bu alanlara girmemektedirler. Kurumsal mimari çalışmalarının stratejik BT konularına odaklanırken BT Hizmet Yönetimi’nde operasyonel konulara odaklanıldığı söylenebilir.

Kurumsal Mimari ile BT Hizmetlerinin Bağlantısının Kurulması Ne Kazandırır?

Genellikle mimari araçlarında yukarıdan başlayarak modelleme yapıldığında mimari öğeler CMDB’den gelen CI’lar ile eşleştirilirler. Bu sayede tersten de bir soru sorulabilir: Bir CI ile ilgili problem veya kesinti oluşması halinde iş tarafı nasıl etkilenir? Burada sadece altyapı veya uygulama katmanı öğelerinin etkilenmesi değil, iş etkisi kastedilmektedir. 

ITSM aracına bu ilişkilerin taşınması halinde araç üzerinde bir olay (incident) ile şu bilgiler de eşleştirilebilecektir:

• CI tarafından desteklenen iş süreçleri

• CI’ın hayata geçmesine katkıda bulunduğu iş kabiliyetleri

• Kurumun güncel teşkilat yapısı içinde bu CI’ya bağımlılığı olan roller

Bu sayede olay verisi “zenginleştirilmiş” olacaktır (enrichment). Ayrıca olayı takip eden herhangi bir çalışan gerçek iş etkisini görebilecek, etkilenen iş süreçleri ve iş kabiliyetlerini ayırt edebilecektir.

ITSM ve Kurumsal Mimari Çalışmalarını Başlatma

İyi geliştirilmiş ve dokümante edilmiş bir kurumsal mimari, BT Hizmet Yönetimi çalışmaları için çok değerli bir temel teşkil eder. Böyle bir mimari, BT altyapısının, yazılımları, iş süreçlerinin ve süreçlerin yazılımlarla ilişkilerinin genel bir resmini ortaya koyar.

MOS Academy’nin BT Hizmet Yönetimi ve Kurumsal Mimari alanlarındaki ürün ve hizmetleri hakkında bilgi almak isterseniz “Bize Ulaşın” bölümünden yazabilirsiniz.